Những huyền thoại ngựa
                      Sưu tầm của Vinh Hồ

      I. Phương Tây:

     1.Chòm sao Auriga: Theo thần thoại Hy Lạp, con ngựa đầu tiên do Hải Thần Poseidon tạo dựng và vị vua thứ nhất của xứ Athens tên Erichthonius là người đầu tiên xử dụng xe ngựa. Do đó, nhà vua và cỗ xe tứ mã này được đưa lên trời trở thành chòm sao "Auriga" có nghĩa là "Người cỡi xe" bất tử      

 Chòm sao Auriga

    2.Ngựa Arion, Baios, Hyppocampus: Ngựa của võ sĩ vô địch Hercules mang tên Arion do Thủy Vương Neptune tạo ra bằng cách dùng chĩa ba đâm mạnh xuống mặt đất. Ngựa Arion có chân người, nói tiếng người và chạy rất nhanh. Thủy Vương cũng tặng hiệp sĩ Achilles một con ngựa quý mang tên Baios. Thủy Vương Neptune có tài tạo ra những loài ngựa pha trộn kỳ lạ như giống "Hyppocampus" thân giống rồng hay cá, chỉ có hai chân trước.

   3. Thần mã Pegasus:

 

  Ngựa trắng Pegasus ngay khi vừa ra đời, dậm mạnh chân xuống núi Helicon tạo thành giòng suối Hippocrene khơi nguồn cho thi ca.. Nó xuất hiện nhiều trong các bức tranh, bài thơ, bài hát, sách báo và phim ảnh.

   4.Nhân mã Centaurus: Trong thần thoại Hy Lạp là những quái vật mà chân và thân là ngựa còn tay và đầu là người sống tại vùng núi củaThessalía ăn thịt sống.

   5.Thần mã Buchephalus:  326 năm trước CN, Buchephalus thuộc giống nhân mã cùng tuổi với Alexandre nhưng là một con ngựa chứng không phục tùng bất cứ một ai ngoại trừ Alexandre. Alexandre đã thôn tính khắp cả Trung Đông bây giờ, cả đến tận Án Độ dường như chỉ với một mình một ngựa. Đó là Alexandre dũng tướng và Buchephalus chiến mã.

   Trong một trận chiến ác liệt, Buchephalus bị thương rất nặng, Alexandre định thay ngựa khác nhưng Buchephalus không chịu lần đến chủ tướng mọp mình cho Alexandre lên yên và với sức cùng lực tận Buchephalus đã hoàn thành sứ mạng đưa Alexandre chiến thắng trong trận nầy trước khi Buchephalus trút hơi thở cuối cùng. Alexandre đã trở thành một hoàng đế lừng danh tự cổ chí kim là Alexandre Đại đế. Nhà vua an táng Buchephalus với tất cả lễ nghi quân cách trọng thể và nơi đây trở thành một thành phố mang tên thành phố Buchephalus do nhà vua đặt. Không bao lâu Alexandre Đại đế, người bạn, người chiến hữu chung tình, chung thuỷ cũng chết theo Buchephalus.

   6. Sleipnir: trong thần thoại Bắc Âu: Loài vật này được mô tả là có 8 chân và sở hữu sức mạnh vô địch, không thứ  gì có thể khiến nó chạy chậm lại.

   7. Bốn con ngựa của Apocalypse: trong Thần thoại Kitô giáo: Chúng là biểu tượng của sự chinh phục, chiến tranh, nạn đói và cái chết. Trong sách Khải Huyền, 4 con ngựa trên được coi là dấu hiệu của sự phán xét cuối cùng trong suốt Ngày tận thế. Chúng có màu sắc khác nhau, lần lượt là: trắng, đỏ, đen và xanh-xám hay xanh lá cây. Những con ngựa này đã trở thành nhân vật trung tâm trong thuyết mạt thế của đạo Kitô trong suốt thiên niên kỷ đầu hình thành tôn giáo này.

   8.Ngựa Thành Troie: Khi hoàng tử Paris của thành Troy (Thành Troy nằm ở Canakkale, Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những điểm du lịch nổi tiếng) bỏ trốn với Helen, vợ của vua Spartan của Hy Lạp, chiến tranh đã bùng nổ. Cuộc chiến đã kéo dài suốt 10 năm bất phân thắng bại, thì tướng Odyssey của Hy Lạp đã nghĩ ra diệu kế: dỡ thuyền lấy gỗ đóng thành một con ngựa khổng lồ đưa quân lính vào bên trong rồi đóng lại, chỉ để một người đứng ngoài đánh lừa quân Troia nói rằng quân Hy Lạp đã rút lui, để lại món quà này để đền bù cho bức tượng Athena bị phá hủy. Quân Troie tưởng thật, vui mừng đưa lính ra kéo con ngựa gỗ khổng lồ vào trong thành tổ chức tiệc mừng chiến thắng suốt đêm… Khi quân lính no say, bất ngờ quân Hy Lạp từ trong bụng ngựa gỗ xông ra, mở cửa thành cho đại quân đánh vào chiếm thành dễ dàng…

Mô hình ngựa gỗ thành Troy được các nhà làm phim sử dụng.

   Đại thi hào Homer đề cập tới sự xuất hiện con ngựa gỗ trong "The Iliad", và Văn hào Virgil cũng kể lại câu chuyện về sự sụp đổ của thành Troy trong thi phẩm "The Aeneid."

   Câu chuyện trên như một lời cảnh báo rằng hãy cẩn thận với những món quà của kẻ thù mang tặng.

   Một cuốn phim vĩ đại của Mỹ mang tên “Con ngựa thành Troie”.

II.Phương Đông:

   1.Phù Đổng Thiên Vương: 

Tượng Thánh Gióng

   Đời Vua Hùng Vương thứ Sáu, giặc Ân sang xâm lấn nước ta. Tại làng Phù Đổng huyện Võ Ninh, có một gia đình đến 60 tuổi mới sinh con - đã 3 tuổi mà vẫn còn nằm trên giường không biết nói.

   Một hôm sứ giả của Vua đến rao truyền tìm người ra dẹp giặc, cậu bé bỗng nhiên nói với mẹ muốn gặp sứ giả. Cậu bé yêu cầu sứ giả về xin Vua đúc cho cậu một bộ giáp sắt, một mũ sắt, một roi sắt và một con ngựa sắt để cậu tùng quân đánh giặc.

   Cậu bé vung vai trở thành người lớn vạm vở mặc giáp sắt, đội mũ sắt, cầm roi sắt, nhảy lên ngựa sắt phi ngựara chiến trường. Ngựa phun ra lửa, cậu bé giết giặc đến nổi roi sắt gảy, cậu bèn nhổ bụi tre tiếp tục chiến đấu.

   Sau khi đánh tan giặc, cậu bé phi ngựa đến làng Ninh Sóc dưới chân núi Sóc Sơn, cùng ngựa bay lên Trời. Nơi đây vẫn còn dấu vết lửa của ngựa sắt đốt cháy cả một vùng nên đến bây giờ còn gọi nơi đây là làng Cháy. Để nhớ công ơn, vua phong là Phù Đổng Thiên Vương đời đời nhang khói.

Tượng của Đức Phù Đổng Thiên Vương ngồi trên lưng ngựa sắt phun lửa.

   Dân gian tôn vinh Ngài là Thánh Gióng.

   2.Lao Thạch Mã. Việt sử còn đề cập đến chuyện con ngựa đá thời nhà Trần. Trong lúc làm lễ ở chùa Lăng sau khi dẹp tan giặc Mông Cổ, nhân lúc

thấy các con ngựa đá đứng chầu trước các miếu có dính bùn, vua Trần Nhân Tông liền cảm khái hai câu thơ bằng chữ Hán.

      Sơn hà thiên cổ điện Kim âu

      Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã

   Dịch là:                   

      Xã tắc hai phen bon ngựa đá

      Non sông nghìn thuở vững âu vàng.  

   3.Nhứt nhân nhứt mã: Trong một trận chiến chống quan Mông cổ, tướng Lê Phụ Trần một mình một ngựa lao vào trận địa kỵ binh của quân Mông Cổ sắc mặt vẫn thản nhiên tung hoành như chỗ không người.

   Vua Trần Duệ Tông cũng là một danh tướng đã từng trên lưng ngựa chiến đấu kiên cường giữa mũi dáo đường tên và chết tại trận tiền.

   4. Đền Bạch Mã Hà Nội:

Đền Bạch Mã Hà Nội

   Đền Bạch Mã ờ Hà Nội là một trong bốn trấn của thành Thăng Long cùng với Đền Quan Thánh, Đền Kim Liên và Đền Voi Phục. Đền Bạch Mã trấn giữ phía Đông Kinh thành, hiện thuộc quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.

   Đền Bạch Mã thờ thần Long Đỗ tức là Rún của Rồng, vị Thần gốc của Hà Nội cổ. Khi Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long công việc xây đắp thành nhiều lần đổ vỡ. Vua nằm mộng thấy từ đền Long Đỗ có một con ngựa trắng đi ra. Theo vết chân ngựa, vua cho xây lại và đã thành công nên đặt tên đền nơi đây là đền Bạch Mã.

   5.Đền Bạch Mã xứ Nghệ: 

Đền Bạch Mã xứ Nghệ

   Đền được xây dựng từ đầu thời Lê, để thờ Phan Đà, người có công lớn chống quân Minh. Phan Đà quê Chí Linh, tư chất thông minh, võ nghệ tài giỏi, đầu quân trong nghĩa binh Lam Sơn.

   Trong một lần đi thám thính nắm tình hình, ông bị địch phục kích và chém trọng thương ở bến Nguyệt Bổng. Con chiến mã trung thành đã mang ông về căn cứ, ông đã trút hơi thở cuối cùng tại đó.

   Có truyền thuyết, lúc ngựa mang ông qua vùng Lai Thành (nay thuộc xã Thanh Long) một dòng máu của ông đã chảy xuống và nơi đây mối xây lên thành nấm mồ lớn. Về sau dân làng lập miếu thờ tại địa điểm nầy. Vua sắc phong là “Đô Thiên đại đế Bạch Mã thượng đẳng phúc thần”.

   6.Ngựa Ô Truy: Kẻ thù số một của Hán Cao Tổ là Sở Bá Vương Hạng Võ -  khi mới khởi nghiệp, đã thu phục được thần mã Ô Truy. Về sau, khi thất thế, trước giờ tự vận, Hạng Võ đem con ngựa quý của mình nhờ người lái đò đưa nó qua sông để trở về đất Giang Đông. Nhưng khi thuyền vừa buông chèo,  Ô Truy hí lên mấy tiếng ai oán rồi nhảy xuống sông mất dạng.

   7. Ngựa Đích Lư: Cuối đời Hán có ngựa Đích Lư cũng thuộc loại thần mã. Nó mang Lưu Huyền Đức nhảy qua suối Đàn Khê thoát nạn trong khi đoàn quân của Thái Mao truy đuổi theo sau. Ngựa Đích Lư vốn có một xoáy trắng ngay vầng trán, có người báo với Lưu Bị là ngựa phản chủ. Lưu Bị trả lời: Ngựa phản chủ là khi nào chủ phản nó, còn ta thì không.

   8. Ngựa Xích Thố: có sắc lông màu đỏ vốn là của tướng Lã Bố. Sau Tào Tháo giết Lã Bố chiếm Xích Thố và đem tặng cho Quan Vân Trường để lấy lòng. Quan Vân Trường được Xích Thố bèn quì lạy Tào Tháo xin cám ơn. Tào Tháo đỡ dậy mà rằng:

   -Ta thường tặng cho Quan Hầu nhiều thứ quí giá ngọc ngà châu báu, mỹ nữ mà Quan Hầu không nhận, thế sao chỉ con ngựa nầy mà Quan Hầu lại đa lễ như vậy?

   Quan Công đã cùng Xích Thố xông pha trận mạc, vào sinh ra tử, sống chết có nhau. Và cũng chính Quan Công cỡi Xích Thố quá ngũ quan trảm lục tướng của Tào Tháo trong việc phò nhị tẩu vượt vòng vây về với Lưu Bị. Khi Quan Công chết, con Xích Thố cũng buồn chết theo.

   9.Bạch mã, bạch giáp, bạch bào. Đó chính là Triệu Tử Long một trong Ngũ Hổ Tướng trong Tam Quốc chí.

   10. Ngựa Tiêu Sương. Vua nước Lương có ngựa rất quý, ngày chạy ngàn dặm, tên là Tiêu Sương. Khi con ngựa này bị vua Tống đánh cắp đem đi, nó nhớ chủ cũ, bỏ ăn rồi chết.

   11. Ngựa gỗ của Khổng Minh: Gia Cát Lượng, quân sư của Lưu Huyền Đức đã chế tạo ra một loại ngựa gỗ thay thế ngựa thật để vận tải quân lương và cố tình tiết lộ kỹ thuật nầy cho Tư Mã Ý. Tư Mã Ý, quân sư của Tào Tháo đã đánh cắp được kỹ thuật và cũng chế tạo ra loại ngựa gỗ giống như vậy nhưng bị Khổng Minh đưa vào tròng phản gián nên đã để cả đoàn xe lương thực của mình cho quân Thục Hán chiếm.

   12.Bạch Long Mã:

   Chuyến Tây Du cầu pháp của ngài Huyền Trang xảy ra vào đời Đường Thái Tông (629). Con đường bộ từ kinh đô Trường An về biên giới phía Tây Trung Hoa, qua vùng Tân Cương, sa mạc Qua-bích (Gobi), qua 24 nước Trung Á, vượt đèo Thiết Lĩnh núi Hy Mã, đến thành Vương Xá, cả thảy khoảng 10 ngàn cây số. Trên đường đi Ngài dùng ngựa, có khi tự mua sắm, có khi được vua chúa dâng tặng... Trong lúc chuẩn bị ra khỏi địa phận cuối của Trung Hoa để băng qua sa mạc Qua-bích, sau khi qua khỏi năm phong hỏa đài (trạm gác), được tặng túi nước và chỉ dẫn đường đi, Ngài và con ngựa đi dần vào sa mạc. Suốt một ngày đi trong bão cát, Ngài bị lạc đường không tìm ra suối nước, và rủi ro hơn, lại tuột tay làm rơi túi nước hộ thân. Ngài đã quay ngựa về hướng Đông, định trở lui tìm trạm gác, nhưng đi một khoảng lại ân hận, bèn phát thệ “Thà tiến về phương Tây mà chết”.

   Suốt bốn đêm năm ngày giữa bãi cát mênh mông nóng bỏng, không một giọt nước, người và ngựa mệt lả, nằm lịm bên phiến đá. Chợt nửa đêm một trận gió mát lạnh thổi qua, Ngài hơi tỉnh lại, con ngựa cũng gượng lên được. Đến sáng đi một khoảng, con ngựa vùng chạy sang lối khác, nhờ bản năng nó đã đánh hơi được chỗ có cỏ và nước. Quả nhiên tìm ra con suối Dã Mã, cứu tinh của khách qua sa mạc. Từ đó mất thêm hai ngày hai đêm mới vượt qua hết chặn đường khốc liệt.

   Trong Tây Du Ký : Bạch Long Mã là một chú ngựa  nổi tiếng khắp thế giới, là 1 trong 4 đồ đệ của Tam Tạng, hóa thân của Hoàng tử Long Cung do phạm tội mà thành.

   13. Con ngựa Kiền Trắc và Thái tử Tất- Đạt- Đa:

   Thái tử Tất-đạt-đa Cồ-đàm là tên phiên âm từ tiếng Phạn Siddhārtha Gautama của Phật Thích-ca Mâu-ni. Tất-đạt-đa có nghĩa là "người đã hoàn tất ý nghĩa cuộc sống”. Như vậy Tất-đạt-đa Cồ-đàm là tên của vị Phật lịch sử, từng sống trên trái đất, người sáng lập Phật Giáo. Ngài cũng được gọi là Phật Tổ Như  Lai. Năm 29 tuổi, sau khi Công chúa Da-du-đà-la hạ sinh một bé trai, thái tử Tất-đạt-đa quyết định lìa cung điện, cùng tu khổ hạnh với nhiều nhóm tăng sĩ khác nhau.  

   Kiền-trắc là một con ngựa bạch cao lớn đưa Thái tử vượt thành xuất gia. Thái tử cỡi trên lưng ngựa bay qua sông. Xa-nặc bám theo sau đuôi ngựa.

Đêm đó ba thầy trò đi hơn mười dặm đường, đến địa phận thành Tỳ-xá-ly (Vesali), qua sông Anoma (Nesa njarã) thì trời vừa sáng. Tại đây dừng ngựa, ngài cắt tóc, giao áo mão cho Xa-nặc đem về. Đó là chuyến đi cuối cùng của Kiền-trắc. Sau đó con ngựa lâm bệnh từ trần. Sau khi chết Kiền-trắc tái sinh thành học giả –qua hành trình tu luyện đạt được sự giác ngộ và tái sanh về  cõi Trời.

    Vinh Hồ sưu tầm